خواص شیمیایی و شناسایی عسل طبیعی

عسل طبیعی

« و خدا به زنبور عسل وحی کرد که از کوهها و درختان و سقفهای رفیع منزل گیرید * سپس از میوه های شیرین (حلاوت گلهای خوشبو) تغذیه کنید و راه پروردگارتان را به طاعت پوئید آنگاه از درون آنها شربتی شیرین به رنگهای مختلف بیرون آید که در آن شفای مردمان است  در این کار نیز آیت قدرت خدا برای متفکران پدیدار است.* »                     

                                                                             سوره نحل آیات 68و69

عسل بهترین غذای دنیا

           عسل را زنبور از شهد گیاهان مختلف با غلیظ کردنشان درست میکند . به غلط در بین عوام معروف است که عسل مدفوع زنبور میباشد و حال آنکه زنبور شهد جمع آوری شده از گل را در کیسه بسیار تمیزی که داخل بدنش قرار دارد ذخیره نموده و پس از حمل به کندو از راه خرطوم در داخل سلولها میگذارد. این موجود تمیز برای دفع مدفوع همیشه به خارج از کندو پرواز کرده و پس از دفع آن به داخل بر میگردد تا خانه خود را آلوده نکند ، در نتیجه نه تنها عسل مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای هم بین عسل و مدفوع زنبور وجود ندارد. رنگ و طعم عسل بسته به شهد گیاهی که از آن استحصال شده متفاوت است و طیف رنگ آن همانگونه که در آیات قرآن ذکر شده از بی رنگ ،زرد روشن،کهربایی،قرمز وتیره متغیر است.

ترکیبات شیمیایی عسل:

         در ترکیب عسل بیش از 181 ماده مختلف وجود دارد اما اساس عسل از گلوکز،فروکتوز و مونوساکاریدها(قندهای ساده)  ساخته شده است یعنی حدود9/99-95 درصد از مواد جامد آن را این قندها تشکیل میدهند .این قندهای ساده در بدن بلافاصله جذب می شوند در حالی که قندهای با مولکول بزرگتر  (دی ساکارید ها) مثل قند چقندر یا نیشکر پیش از جذب در خون در روده های باریک تحت تاثیر آنزیمهایی باید به قندهای ساده تجزیه شوند تا جذب شوند.

        این خاصیت جذب سریع قندهای ساده ی موجود در عسل به خون در درمان بیماری های زیادی موثر است.

آنزیمها و ویتامینهای عسل:

               برخی پژوهندگان خاصیت استثنایی دارویی و غذایی عسل را به وجود آنزیمهای فراوان در آن نسبت می دهند. چرا که عسل مملو از آنزیمهای فراوان نظیر انورتاز(ساکاراز) ، دیاستاز (که باعث رس کردن عسل می شود) ، گلوکز اکسیداز ، کاتالاز و لیپاز می باشد. عسل محتوی ویتامینهای زیادی مثل B1 ، B2 ، B3  ، B5  ، B6 ، K ، E ، C ، کاروتن و غیره است . یک کیلو گرم عسل تا 5/1 میلیگرم ویتامین B2  ، 5/1 میلیگرم ویتامین B1 ، 2 میلیگرم B3 ، 1 میلیگرم B5 ،          5 میلیگرم B6 و 45-30 میلیگرم ویتامین C دارد .

 درمان سرماخوردگی

                     در مورد سرماخوردگی عسل به عنوان داروی خوراکی به کار گرفته می شود.  کلا عسل به دلیل اینکه خلط آور و ضد سرفه می باشد ترشحات نایژه را رقیق ساخته و عملکرد مخاط را بهبود می بخشد .

درمان بیماریهای لوله گوارشی

                    عسل به دلیل داشتن قندهای مونوساکارید ، جذبی سهل و سریع دارد و در مواقعی که دستگاه گوارشی به خوبی عمل خود را انجام نمی دهد منبع انرژی ایده آلی می تواند باشد .عسل به خاطر اثرضد التهابی و به خاطر ویسکوزیته ی خود در معده با اسید مخلوط شده غلظت آن را کاهش داده و در درمان زخم معده می تواند کمک کند .

                    عسل خالص باعث کشته شدن بسیاری از باکتریهای بیماریزای روده ای می شود .

عسل در درمان بیماریهای کلیوی  

                    عسل را بویژه برای کاهش شدت درد کلیه توصیه می نمایند و این اثر را مربوط به این می دانند که در عسل پروتئین به مقدار کمی وجود دارد و تقریبا در آن نمک نیست ، اینها دو ماده ای هستند که نقش مخالفی در عوارض کلیوی دارند . ضمن اینکه یکی از خواص عسل مدر بودن آن می باشد.  اثرات درمان سنگ کلیه و سنگ مثانه و همینطور درمان پروستات را هم به عسل نسبت می دهند .

 عسل در درمان زخمها و بیماریهای پوستی

                     عسل را به عنوان یکی از ترکیبات فرآورده های پوستی برای زیبایی هم مصرف      می کنند . چون می تواند پوست را مرطوب نگه دارد و  اثر ضد باکتریایی  عسل را در درمان سوختگیها و زخمهای پوستی از اهمیت خاصی برخوردار کرده است .

عسل ناقل هیچگونه بیماری و میکروبی نیست

      میکروبها و موجودات تک سلولی به سه علت نمی توانند در عسل ادامه بقاء دهند .

1-   به علت PH  اسیدی عسل که به طور متوسط 9/3 می باشد .

2-  به علت فشار اسمزی عسل به این ترتیب که به سرعت آب داخل سلول موجود تک سلولی را جذب کرده و موجود از بین می رود .

3-  به علت وجود اینهیبین عسل که عبارت است از  تجمع H2O2  (آب اکسیژنه)  به دلیل فعالیت آنزیم گلوکز اکسیداز در عسل .

البته به غیر از این سه عامل عوامل ضد باکتری دیگری نیز در عسل وجود دارد .

رس کردن ( شکرک زدن ) عسل:

             معمولا عموم مردم تصور می کنند که عسلی که رس کرده و به حالت بلور و جامد در می آید عسلی است که توسط شکر تولید شده ، اما این تصور اشتباه است . در واقع علت رس کردن و جامد شدن عسل آنزیمی به نام دیاستاز است که مولکول های موجود در عسل را به هم پیوند داده و با ایجاد یک مولکول بزرگ  باعث تغییر ساختار مولکولی و در نتیجه از مایع به جامد تبدیل شدن عسل می شود که این فرآیند ابتدا به صورت دانه دانه شدن عسل (که به غلط  در بین مردم شکرک زدن گفته می شود) سپس خمیری شدن آن و در نهایت به جامد شدن کامل عسل   می انجامد.

                عسلهای تقلبی که بدون استفاده از زنبور عسل و با غلیظ کردن آب شکر ، اضافه کردن اسانس به آن و ... تولید می شود هیچگاه به صورت جامد درنمی آید . اما نوع دیگر عسل نا مرغوب عسلی است که توسط خوراندن محلول آب و شکر به زنبور عسل تولید می شود که در این حالت به علت آنکه زنبور عسل به آن دیاستاز اضافه می کند امکان شکرک زدن یا رس کردن را دارد اما این نوع عسل از خواص موجود در شهد گلها که عمده خواص دارویی عسل است محروم می باشد.

 آیا عسل خالص طبیعی علامت مشخصه خاصی دارد؟

         در کل شناسایی عسل مرغوب تنها توسط آزمایشگاه ممکن است البته عواملی مانند طعم ، بو و مزه که باید نشانگر شهد گیاهی باشد که عسل از آن تولید شده است در شناسایی عسل طبیعی نقش دارد اما هیچگاه به طور دقیق مشخص کننده نیست .

           سایر نشانه هایی که در عوام معروف شده متأسفانه فاقد ارزش تشخیصی می باشد لذا توصیه     می شود که عسل را از تولید کنندگان قابل اعتماد تهیه نمایید .

منابع :

زنبور عسل و پرورش آن    دکتر نعمت ا… شهرستانی

محصولات زنبور عسل        دکتر محمد رضا لاهیجی -  دکتر ثریا معصومی